Vào khoảng thời gian này trong năm, người Nhật bận rộn với nhiều thứ khác nhau. Giáng sinh không phải là thời điểm khiến họ bận rộn, mà là hai ngày quan trọng nhất ở Nhật Bản: Omisoka (Đêm giao thừa của Nhật Bản) và Shogatsu (Ngày Tết của Nhật Bản). Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về Omisoka – phong tục đón năm mới của người Nhật Bản.
Phong Tục Đón Năm Mới Của Người Nhật Bản
Chuẩn bị cuối năm
Hai ngày cuối cùng trước khi kết thúc một năm thường có rất nhiều việc phải làm. Người Nhật phải viết Nengajo (Thiệp mừng năm mới của Nhật Bản) cho tất cả bạn bè, đồng nghiệp, khách hàng của họ, v.v. Ngoài ra còn có các bữa tiệc Bonenkai (忘年 会: bữa tiệc quên đi năm tháng) với bạn bè và đồng nghiệp. Nhiều người Nhật sẽ gửi quà cuối năm (お 歳 暮, oseibo).
Một số gia đình tự làm bánh gạo (餅 つ き, mochitsuki). Mochi đóng vai trò quan trọng trong năm mới vì nhiều người sẽ ăn nó vào ngày đầu năm (Zôni: món súp được làm từ bánh gạo, rau và kamaboko) và nó cũng được dùng làm vật trang trí năm mới (kagami mochi).
Việc nấu ăn vào ngày mùng 1 tháng 1 (cũng như việc đi chơi, dọn dẹp, kể cả là đi tắm) cũng được coi là sẽ mang lại xui xẻo, chính vì thế người Nhật luôn cố gắng hoàn thành mọi thứ trước khi năm mới đến. Do đó, một số người trở nên bận rộn trong việc chuẩn bị món ‘Osechi Ryori‘ (御 節 料理) truyền thống, được ăn vào ngày đầu năm mới, nhưng ngày nay hầu hết mọi người đều đặt hàng nó.
Việc dọn dẹp mọi thứ kỹ càng (大掃除, ôsouji) trước khi kỳ nghỉ đông bắt đầu cũng rất phổ biến. Không chỉ ở nhà, mà còn ở nơi làm việc, mọi thứ đều ở được đặt trong một trạng thái hoàn hảo.
Trang trí năm mới
Sau khi dọn dẹp, mọi người sẽ trang trí năm mới theo cách truyền thống của họ bằng những đồ vật như “shime-kazari” (し め 飾 り).
Nó được làm bằng một sợi rơm linh thiêng của Thần đạo (注 連 縄, shimenawa) và các vật liệu khác như dương xỉ và dải giấy trắng (紙 垂, 四 手, shide). Đặc biệt phổ biến là cam đắng (橙, daidai). Chúng được coi là một điềm tốt vì “dai-dai” cũng có thể được viết cùng chữ kanji “代 々” có nghĩa là từ “thế hệ này sang thế hệ khác” và tượng trưng cho sự tiếp nối của một gia đình từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Một vật trang trí truyền thống khác là “kagami mochi” (鏡 餅, lit: bánh gạo tráng gương). Hai chiếc bánh gạo, cái nhỏ hơn ở trên cái lớn hơn, và một quả cam đắng như một điềm tốt lành là những phần thường thấy của “kagami mochi”. Hai miếng mochi tượng trưng cho những năm tháng sắp tới. Ở một số vùng của Nhật Bản, bạn có thể nhìn thấy phiên bản kagami mochi ba lớp.
Ngày nay hầu hết mọi người đặt nó trước bàn thờ Thần đạo của gia đình họ, nhưng từ lâu nó đã được đặt ở nhiều vị trí khác nhau trong nhà. Bạn có thể mua phiên bản kagami mochi hiện đại hơn trong siêu thị ngay khi tháng 12 đến. Và hãy chú ý đến cung hoàng đạo của năm tới. Tôi đã mua một cái trong những bức ảnh này vào cuối năm 2009 vì năm 2010 là năm con hổ. Họ cũng bán một số loại có cam nhựa bên trên.
Sau khi lễ ăn mừng năm mới kết thúc (thường là vào thứ bảy hoặc chủ nhật thứ 2 trong tháng 1), bánh kagami mochi được bẻ ra và ăn theo nghi lễ truyền thống của Thần đạo “Kagami Biraki” (鏡 開 き, mở gương).
Một kiểu trang trí phổ biến khác mà bạn sẽ thấy trước lối vào của các nhà hàng, cửa hiệu hoặc khách sạn là “Kadomatsu” (門 松, lit. “cổng thông”). Một số người cũng đặt chúng trước lối vào nhà của họ.
Đây được cho là nơi ở của “Toshigami” (年 神), một vị thần sẽ ghé thăm vào lễ ăn mừng năm mới. Nếu bạn đặt Kadomatsu lên khá muộn vào tháng 12, các vị thần sẽ không thể ở lại đủ lâu – đó được coi là điềm xấu.
Toshigami sẽ ban phước cho nông dân một vụ mùa bội thu và ban phước lành của tổ tiên cho mọi người. Vào khoảng ngày 15 tháng 1, Kadomatsu được đốt để giải phóng vị thần.
Kỷ niệm đêm giao thừa (Omisoka)
Sau tất cả sự chuẩn bị này, cuối cùng đã đến lúc kỷ niệm ngày 31 tháng 12 được gọi là Omisoka (大 晦 日). Tôi rất may mắn khi được dành khoảng thời gian này trong năm với các gia đình khác nhau ở Nhật Bản, vì vậy tôi sẽ không chỉ cho bạn biết thực tế mà còn cả trải nghiệm cá nhân của mình nữa!
Người Nhật làm việc rất nhiều và họ cũng không có nhiều kỳ nghỉ, nhưng hầu hết họ đều được nghỉ ít nhất trong khoảng thời gian từ ngày 29 tháng 12 đến ngày 3 tháng 1. Omisoka theo truyền thống là dành thời gian quây quần bên gia đình, thậm chí nhiều hơn kể cả ngày 1 tháng 1.
Một món ăn truyền thống trong dịp này là “Toshikoshi Soba” (年 越 し そ ば, “mì kiều mạch”) hứa hẹn một cuộc sống trường thọ khi ăn nó vào đêm giao thừa (Omisoka). Sau khi hoặc trong khi ăn, hầu hết các gia đình chỉ ngồi bên nhau và thư giãn. Hầu hết họ xem TV.
Có rất nhiều chương trình đặc biệt của Đêm Giao thừa. Chương trình truyền hình nổi tiếng nhất là “Kôhaku” (紅白 歌 合 戦, Kôhaku Uta Gassen) do đài truyền hình NHK phát sóng.
Đó là một cuộc thi âm nhạc. Hai đội (đỏ: nữ, trắng: nam – gồm các ca sĩ và ban nhạc nổi tiếng của Nhật Bản) thi đấu với nhau. Đây không phải là một cuộc thi nghiêm túc. Thực tế, hầu hết mọi người đều không quan tâm ai thắng ai thua, nhưng nó khá thú vị.
Năm 2011, nữ diễn viên trẻ Maki Horikita và nhóm nhạc nam nổi tiếng Arashi dẫn chương trình, thu hút rất nhiều khán giả trẻ.
Bên cạnh đó là rất nhiều chương trình giải trí hấp dẫn khác. Cá nhân tôi đã từng xem chương trình “Johnny’s Countdown”, được phát sóng trong vài phút cuối cùng của năm cũ, đưa người xem bước vào năm mới với rất nhiều thần tượng nổi tiếng của Johnny.
Bước sang năm mới
Trong năm đầu tiên ở Nhật, “kỷ niệm năm mới” là một trải nghiệm thực sự khó khăn đối với tôi. Tôi ngồi trước TV, biết rằng nửa đêm đang đến gần, bản thân trở nên phấn khích trong khi những người xung quanh tôi từ từ đi tắm hoặc đã đi ngủ.
Hầu hết người phương Tây đã quen với việc tổ chức tiệc tùng, đếm ngược và bắn pháo hoa để chào đón năm mới. Không khí ở đây ồn ào, náo nhiệt, vui vẻ, thực sự đây là một dịp rất quan trọng đối với người dân nới đây. Mặt khác, ở Nhật Bản, nó rất yên tĩnh. Nó giống như… không có gì xảy ra. Bạn thậm chí không có cảm giác rằng một năm mới đã bắt đầu!
Tuy nhiên, trước nửa đêm, tiếng chuông chùa Phật giáo trên khắp Nhật Bản sẽ vang lên (除 夜 の 鐘, joya no kane). Chuông được đánh 108 lần để thanh lọc con người khỏi 108 đam mê trần thế của họ. Mất khoảng một giờ để đánh chuông 108 lần. Một số ngôi chùa cho phép bạn đánh chuông, nhưng bạn nên đến sớm!
Một số người đến thăm đền thờ Thần đạo địa phương ngay sau nửa đêm. Chuyến thăm đầu tiên của một ngôi đền trong năm mới được gọi là Hatsumode (初 詣). Theo truyền thống, rượu sake ngọt (甘 酒, amazake) được truyền (miễn phí!) cho đám đông tụ tập để cầu nguyện vào đêm đó.
Một số người thậm chí còn thức (hoặc dậy rất sớm) để ngắm cảnh mặt trời mọc đầu tiên (初 日) vì điều này được cho là may mắn cho năm mới. Đây là một phần của “Shogatsu” (正月) – Ngày Tết của Nhật Bản.
+ Xem thêm: Trải Nghiệm “Tết Truyền Thống Nhật Bản – Oshougatsu”
Trên đây là những hoạt động năm mới của Nhật Bản mang những sắc thái hết sức thú vị và sẽ đến không lâu nữa thôi, Nhật Bản sẽ bước vào dịp năm mới. Nếu bạn đã kịp đặt cho mình Tour du lịch Nhật Bản, hãy sẵn sàng tận hưởng cho mình một kỳ nghỉ tuyệt vời!